Η «γκάφα» αποκάλυψε σύστημα χειραγώγησης των πληροφοριών

18/01/2011
Γράφει η
Σοφία Βούλτεψη
Η δημοσιοποίηση λανθασμένων πληροφοριών για την ταυτότητα της Γερμανίδας που συνελήφθη την προηγούμενη εβδομάδα ονομάστηκε (κατ’ ευφημισμόν) γκάφα. Κατά την γνώμη μου, δεν είναι ακριβώς έτσι.

Ονομάζουμε γκάφα ένα τυχαίο λάθος που οφείλεται σε επιπολαιότητα, βιαστική εκτίμηση ή λανθασμένη και αδιασταύρωτη πληροφόρηση.

Όλα αυτά συνέτρεξαν στην περίπτωση της 27χρονης Γερμανίδας (πράγματα ανεπίτρεπτα και καταδικαστέα όταν προέρχονται από δημόσιους λειτουργούς ή λειτουργούς της ενημέρωσης).

Αλλά δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτά. Από την ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ πληροφορηθήκαμε ότι λειτουργεί στον χώρο της ροής (της διοχέτευσης, καλύτερα) των πληροφοριών ένα καινοφανές και αντιδεοντολογικό δημοσιογραφικά σύστημα.

Μάθαμε ότι υπάρχει ένα σύστημα «άτυπης ενημέρωσης», βάσει του οποίου, προφανώς, η Αστυνομία δίνει πληροφορίες στους εκπροσώπους του Τύπου (μασημένη τροφή δηλαδή), προκειμένου αυτές να μεταδοθούν στην κοινή γνώμη.

Η έννοια της «άτυπης ενημέρωσης» στην δημοσιογραφία δεν υπάρχει, δεν πρέπει να υπάρχει. Η μόνη αποδεκτή πρακτική είναι αυτή της off the record ενημέρωσης, που γίνεται από πολιτικά πρόσωπα και τις Αρχές, με την εκ μέρους των δημοσιογράφων υποχρέωση να μην μεταδώσουν τίποτε. Αλλά να χρησιμοποιήσουν αυτήν την background ενημέρωση ως υπόβαθρο για να είναι πιο ακριβείς στις αναλύσεις και στις προβλέψεις τους όταν ενημερώνουν την κοινή γνώμη.

Το ιδιότυπο και απαράδεκτο σύστημα της «άτυπης ενημέρωσης» εξυπηρετεί οτιδήποτε άλλο εκτός από την Ενημέρωση. Καταργεί την δημοσιογραφική έρευνα, οδηγεί στα γνωστά «ρεπορτάζ-καρμπόν», όπου όλοι μεταδίδουν τα ίδια χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να συλλέξει ο καθένας τα δικά του στοιχεία, εξαφανίζει τις «αποκλειστικότητες», εξουδετερώνει το δημοσιογραφικό λειτούργημα και, το κυριότερο, χειραγωγεί την ενημέρωση, καθιστώντας τους δημοσιογράφους εξαρτώμενους από την εξουσία – όποια κι’ αν είναι αυτή.

Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στον τομέα του αστυνομικού ρεπορτάζ και ειδικότερα της τρομοκρατίας. Συμβαίνει παντού. Τα ομοιόμορφα ρεπορτάζ έχουν εξελιχθεί σε τυποκτόνο επιδημία. Καθημερινά βλέπουμε παντού να δημοσιεύονται οι ίδιες πληροφορίες από την κυβέρνηση, τα κόμματα, τους θεσμούς. Πανομοιότυπα ρεπορτάζ, με αναφορές σε «κύκλους» (που είναι οι ίδιοι για όλους), αναλύσεις που εμφανίζουν τα πρόσωπα της επικαιρότητας να οργίζονται, να θλίβονται, να προβληματίζονται, διοχέτευση ευνοϊκών πληροφοριών από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, που διαψεύδονται μεν, αλλά έχουν κάνει τη δουλειά τους.

Ο τρόπος, όμως, που (αποκαλύφθηκε πως) λειτουργεί η ΕΛ.ΑΣ είναι εξοργιστικός. Και καθόλου αθώος. Η προέλευσή του είναι πολιτική και αποδεικνύει ότι είχε εγκαινιασθεί μια πρακτική που σκοπό είχε τον έλεγχο των μεταδιδόμενων πληροφοριών. Έδιναν στους δημοσιογράφους τις πληροφορίες που ήθελαν στο πιάτο και έτσι εκείνοι δεν χρειαζόταν να «σκαλίζουν». Αλλά ούτε και αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο να τους εγκαλέσει ο αρχισυντάκτης τους, αν κάποιος άλλος συνάδελφός τους, εργαζόμενος σε άλλο μέσο, εύρισκε και δημοσίευε κάτι παραπάνω.

Με αυτόν τον τρόπο εκπονήθηκε και εκτελέστηκε ένα σατανικό σχέδιο κατάργησης της δημοσιογραφίας. Με αιχμή του δόρατος την ίδια την Αστυνομία. Ποιος τους τα έμαθε άραγε αυτά; Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Χρήστος Παπουτσής φαίνεται ότι βρήκε μία κατάσταση, εξαιτίας της οποίας εκτέθηκε και ο ίδιος.

Με αφορμή την «γκάφα», έδωσε εντολή απαγόρευσης μετάδοσης πληροφοριών αν δεν έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες και αν δεν έχουν προηγουμένως διασταυρωθεί όλα τα στοιχεία. Με την επισήμανση η ενημέρωση να γίνεται μόνο με επίσημο τρόπο, δηλαδή με επίσημη ανακοίνωση (και προφανώς όχι με «άτυπη ενημέρωση»).

Δεν ήταν αυτό αυτονόητο; Μπορεί η αστυνομία να πετά τις πληροφορίες της φύρδην μύγδην, αδιαφορώντας για τις συνέπειες; Όχι, βέβαια. Δεν χρειαζόταν φιλοσοφία για να το γνωρίζουν αυτό οι αρμόδιοι. Το γνώριζαν μια χαρά – διαφορετικά έπρεπε ήδη να έχουν απομακρυνθεί από τις θέσεις τους. Δεν απομακρύνθηκαν, διότι εγκαινίασαν αυτήν την πρακτική με πολιτική επίνευση και προστασία.

Τα δε επιχειρήματα που χρησιμοποίησε το Γραφείο Τύπου της ΕΛ.ΑΣ είναι τόσο σαθρά, όσο και η πρακτική τους. Μας είπαν ότι το έκαναν επειδή τους πήρε ο πόνος μήπως και δημιουργηθούν «εσφαλμένες εντυπώσεις» - σιγά μην στάξει η ουρά του γαϊδάρου, δηλαδή.

Παραδέχονται την «άτυπη ενημέρωση» και λένε ότι στην διάρκειά της έσπευσαν να «αποκαλύψουν» την συγγενική σχέση της συλληφθείσας με μέλος της «ΡΑΦ – Φράξια Κόκκινος Στρατός», ώστε, λέει, να προληφθεί η δημιουργία εντυπώσεων (πάλι ο πόνος για τις εντυπώσεις) εμπλοκής μέλους της ΡΑΦ.

Αν και ακατανόητο το κείμενο, αντιλαμβανόμεθα ότι θέλουν να πουν ότι προσπάθησαν να αποτρέψουν αυτό το οποίο τελικά πέτυχαν: Να μην θεωρηθεί ότι εμπλέκεται στην υπόθεση μέλος της ΡΑΦ, ενώ απλώς επρόκειτο για την κόρη μέλους της ΡΑΦ.

Και βέβαια, καθόλου δεν ήταν αυτός ο (επικοινωνιακός) σκοπός τους. Ο σκοπός τους ήταν να δώσουν οι ίδιοι ένα εντυπωσιακό στοιχείο (ότι δηλαδή έπιασαν την κόρη της παλιάς τρομοκράτισσας), στο πλαίσιο της σπουδής τους να εμφανίζουν συνεχώς «επιτυχίες», αν και όλοι γνωρίζουμε ότι περπατούν πάνω σε κινούμενη άμμο.

Οι δημοσιογράφοι μετέδωσαν την πληροφορία επειδή πράγματι ήταν εντυπωσιακή. Όλοι έγραψαν και είπαν ότι επρόκειτο για πληροφορία που έδωσε η ίδια η Αστυνομία. Αν, όμως, έστω και αυτή η αδιασταύρωτη πληροφορία είχε δοθεί ως off the record ενημέρωση (με την υποσημείωση ότι το θέμα ερευνάται και απλώς αναφέρεται για να ξέρουν οι δημοσιογράφοι πως μπορεί να «σκάσει» και αυτό), τότε όποιος το δημοσίευε, θα το είχε κάνει με δική του ευθύνη.

Τώρα, το στοιχείο του εντυπωσιασμού (και της τρομερής «επιτυχίας») έγινε μπούμερανγκ γι’ αυτούς που το διοχέτευσαν. Καταφέρνοντας απλώς να κάνουν οι ίδιοι εντύπωση. Αλγεινή!